H Ελλάδα παραμένει ένα από τα πιο συγκεντρωτικά κράτη στην Ευρώπη παρόλη τη διοικητική μεταρρύθμιση. Η αυτοδιοίκηση των περιφερειών παραμένει ημιτελής, με διεκπεραιωτικές κυρίως αρμοδιότητες, στη σκιά των αποκεντρωμένων κρατικών διοικήσεων.
Για την οικολογική σκέψη, που θέτει στο επίκεντρο την αποκέντρωση και την τοπική δράση, η αυτοδιοίκηση αποτελεί το φυσικό κύτταρο της δημόσιας ζωής. Η δραστηριοποίηση για τα τοπικά ζητήματα είναι η αφετηρία της ενεργοποίησής μας ως πολιτών. Σε αυτό το πεδίο μπορούν να υλοποιηθούν οι βασικές επιλογές της οικολογικής σκέψης για αποκέντρωση, τοπικότητα και συμμετοχή.
Το οικολογικό όραμα για την Αυτοδιοίκηση απαιτεί ισορροπημένη και βιώσιμη κοινωνία, με ζωντανή ύπαιθρο και συνεκτικές πόλεις σε ανθρώπινα μεγέθη.
Η Αυτοδιοίκηση ήταν ανέκαθεν ο ενδιάμεσος χώρος ανάμεσα στον πολίτη και την κεντρική εξουσία. ‘Όλα αυτά τα χρόνια, παρά τις μεταρρυθμίσεις που έγιναν για λογαριασμό της, δεν διασφαλίστηκε η κατοχυρωμένη συνταγματικά προνομιακή θέση της.
Η σημερινή συστημική κρίση και η δυσμενής οικονομική συγκυρία, απαιτούν ξεχωριστό ρόλο για την Αυτοδιοίκηση στη δημοκρατική ανασυγκρότηση, στην παραγωγική και αναπτυξιακή πορεία του τόπου με έμφαση στην κοινωνική αλληλεγγύη και συνοχή.
Ο νόμος 3852/10 δεν μπόρεσε να αποφύγει γραφειοκρατικές δυσκαμψίες, αλληλοεπικαλύψεις αρμοδιοτήτων μεταξύ κεντρικής διοίκησης και αυτοδιοίκησης.
Το πολιτικό σύστημα δε σεβάστηκε ούτε τους δικούς του θεσμούς.
Τα βραχυπρόθεσμα παιχνίδια εξουσίας κυριαρχούν απέναντι στις μακροχρόνιες προοπτικές και στο δημόσιο συμφέρον.
Τελικά δεν εξασφαλίστηκε η οικονομική αυτοδυναμία της αυτοδιοίκησης, η αποκέντρωση, η ενίσχυση της κοινωνίας των πολιτών, η διαφάνεια.
Διεκδικούμε ισχυρή αυτοδιοίκηση με:
- Εκλογή των περιφερειακών και δημοτικών συμβουλίων με απλή αναλογική, ψηφοδέλτια χωρίς υποχρεωτικό επικεφαλής, μετεκλογικές συνεργασίες σε προγραμματική βάση, έμμεση εκλογή του επικεφαλής της περιφέρειας από το περιφερειακό συμβούλιο.
- Οικονομική αυτοδυναμία, με μέρος των δημόσιων εσόδων να παραμένει στην περιφέρεια όπου εισπράχθηκε και ένα ακόμη μέρος να αναδιανέμεται μεταξύ του συνόλου των περιφερειών. Οι επιπλέον χρηματοδοτήσεις να συνδέονται με την επιτυχία ή αποτυχία κάθε δήμου σε συγκεκριμένους στόχους από το Επιχειρησιακό Περιβαλλοντικό του Πρόγραμμα και θα καθιστούν μετρήσιμη την επίδοση των ΟΤΑ σε συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς στόχους.
- Θεσμούς δημοψηφισμάτων και νομοθετικών πρωτοβουλιών πολιτών, για τις τοπικές αρμοδιότητες, αντίστοιχοι με αυτούς που προτείνουμε για την κεντρική εξουσία.
- Θεσμούς ανοικτής διαβούλευσης για τα περιβαλλοντικά ζητήματα και τη διαχείριση των φυσικών πόρων, όπως «κοινοβούλια νερού» σε επίπεδο υδρολογικής λεκάνης ή «φόρουμ ακτών».
- Ανάλογες ρυθμίσεις και για την Αυτοδιοίκηση σε επίπεδο δήμου ή δημοτικής/τοπικής κοινότητας, ώστε να ξεφύγουμε από τη λογική του «τοπικού άρχοντα» και της αδιαφάνειας που δημιουργεί η παντοδυναμία του.
- Πολιτικές αποκέντρωσης και στο εσωτερικό κάθε περιφέρειας και δήμου, καθώς με τις συνενώσεις μεγάλωσε η απόσταση μεταξύ τοπικού άρχοντα και πολίτη. Στόχος η δημιουργία ισχυρών θεσμών συμμετοχικής και άμεσης δημοκρατίας (συμμετοχικός προϋπολογισμός, θεματικά και τοπικά συμβούλια, συμβούλια για χρήση συλλογικών αγαθών) σε επίπεδο δημοτικής ή τοπικής κοινότητας.
- Ευρεία μεταφορά αρμοδιοτήτων που σήμερα ασκούνται από την κεντρική εξουσία, (μαζί με αντίστοιχη μεταφορά πόρων και ανθρώπινου δυναμικού), ώστε η τελευταία να περιοριστεί σε καθαρά επιτελικό ρόλο.
- Ανώτατο όριο δύο συνεχόμενων θητειών.
Η αυτοδιοίκηση πρέπει να αναλάβει ένα πολυσύνθετο ρόλο:
- Οικοδόμηση από την περιφέρεια προς το κέντρο ενός νέου μοντέλου οικονομίας και διοίκησης, περιβαλλοντικά και κοινωνικά βιώσιμου, δίκαιου, που θα προκύψει μέσα από καλά σχεδιασμένες πολιτικές περιφερειακής ανάπτυξης, στηριγμένης στην ποιότητα και όχι στην συνεχή αύξηση των οικονομικών δεικτών
- Ανάπτυξη μορφών συμμετοχικής δημοκρατίας, δικτύων αλληλεγγύης, τοπικών μορφών οικονομίας με έμφαση στην κοινωνική και αλληλέγγυα διάσταση, που θα αποτελέσουν σταδιακά και τη βάση για συνολικότερες αλλαγές μοντέλου και προσανατολισμού.
- Ένας τέτοιος ρόλος απαιτεί οργάνωση, αυτοτέλεια και διοικητική αποτελεσματικότητα της αυτοδιοίκησης, μέσω της κατάλληλης στελέχωσης κι εκπαίδευσης του προσωπικού της, ανταλλαγή εμπειριών και καλών πρακτικών με άλλες ευρωπαϊκές περιφέρειες και δήμους, ενδυνάμωση των ικανοτήτων των τοπικών κοινωνιών. Πρέπει, επίσης, να παρακολουθείται με κατάλληλους δείκτες και να αξιολογείται η πορεία υλοποίησής των αποφάσεων της Αυτοδιοίκησης και το έργο της.
- Όλα αυτά πρέπει να αποτυπώνονται και σε ένα Στρατηγικό Σχέδιο Βιωσιμότητας, Κοινωνικής Συνοχής, Σύγκλισης και Απασχόλησης 2012-2020, που θα επεξεργαστεί ΚΑΘΕ περιφέρεια και θα συν-αποτελέσουν όλα μαζί τη βάση για τη σύνθεση του εθνικού σχεδίου.
Για τη δημοκρατικότερη λειτουργία των αυτοδιοικητικών οργάνων απαιτείται:
- Διασφάλιση και ενίσχυση της διαφάνειας σε όλα τα επίπεδα λειτουργίας της αυτοδιοίκησης όχι με τους μηχανισμούς αυστηρού κεντρικού ελέγχου από την κεντρική κυβέρνηση που θεσμοθετεί το Μνημόνιο ΙΙ αλλά από την ενίσχυση του κοινωνικού ελέγχου στην καθημερινή λειτουργία των οργανισμών της Αυτοδιοίκησης.
- Αναπροσανατολισμός των στόχων και των οικονομικών πόρων της Αυτοδιοίκησης στο πλαίσιο ενός μακροχρόνιου και βιώσιμου συμμετοχικού σχεδιασμού.
- Ενδυνάμωση της αυτοπεποίθησης των πολιτών με τη δημιουργία δικτύων κοινωνικής αλληλεγγύης και κοινωνικής – αλληλέγγυας οικονομίας.
- Βελτίωση του θεσμικού πλαισίου της αυτοδιοίκησης («Καλλικράτης» κ.λπ.) με οικολογικό προσανατολισμό αποτελεσματικότητα, διαφάνεια, ουσιαστική δημοκρατική λειτουργία και κοινωνικό έλεγχο.
- Οργάνωση από την Αυτοδιοίκηση ενός εναλλακτικού σχεδίου εξόδου από την κρίση που θα βασίζεται στη Βιωσιμότητα, την Κοινωνική Συνοχή και την Απασχόληση .
- Δημοσιοποίηση στο διαδίκτυο όλων των αποφάσεων και των συνεδριάσεων δημόσιων οργάνων (κυβέρνησης, υπουργείων, δημοσίων οργανισμών, αυτοδιοίκησης κα) και των δημόσια χρηματοδοτημένων ερευνών, προσβάσιμη σε όλους και με πρακτικό τρόπο. Όλες οι αποφάσεις, οι συνεδριάσεις και οι διαδικασίες του Δήμου να είναι προσιτές στους πολίτες από το διαδίκτυο.
- Διαβούλευση με τους πολίτες, διαδικτυακή ή με ηλεκτρονικά συστήματα σε δημόσιους χώρους, ώστε να γίνει το βασικό στοιχείο της λειτουργίας των Δήμων. Τα δημοτικά μέσα ενημέρωσης και οι ιστοσελίδες των δήμων να είναι ανοικτά στις απόψεις των δημοτών και των παρατάξεων, με έλεγχο για την τήρηση των κανόνων της αμεροληψίας
- Πράσινη στροφή στην οικονομία και στους δύο βαθμούς αυτοδιοίκησης με βάση τα νέα δεδομένα. Χωρίς να παραγνωρίζουμε την ανάγκη για εκτεταμένες δημόσιες, κοινωνικές και ιδιωτικές πράσινες επενδύσεις, να σταθούμε στην αυτο-οργάνωση και την ανάπτυξη της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας
- Δημιουργία ισχυρών θεσμών συμμετοχικής και άμεσης δημοκρατίας (συμμετοχικός προϋπολογισμός, θεματικά και τοπικά συμβούλια, συμβούλια για χρήση συλλογικών αγαθών) σε επίπεδο δημοτικής ή τοπικής κοινότητας.
- Διαφοροποίηση της Αυτοδιοίκησης από ένα επιτελικό κράτος, όπως αυτό προβλέπεται εξάλλου και στο Σύνταγμα
- Οι πολίτες να ψηφίζουν εκεί όπου πραγματικά ζουν, ώστε να έχουν λόγο για τις αποφάσεις που επηρεάζουν την καθημερινή τους ζωή.
- Χειραφέτηση των διαμερισμάτων ως ενίσχυση της τοπικής διάστασης: Τα δημοτικά διαμερίσματα να γίνουν «μικροί δήμοι» με ουσιαστικές αρμοδιότητες και με εκλογή των διαμερισματικών συμβούλων σε χωριστή αυτοτελή κάλπη, με απλή αναλογική.
- Ενίσχυση του ρόλου των περιφερειακών ενοτήτων και τη δημιουργία σε κάθε Περιφερειακή Ενότητα ενός συλλογικού οργάνου, όπως ένα Συμβούλιο Περιφερειακής Ενότητας που θα ασκεί το δημοκρατικό έλεγχο, έχοντας αποφασιστικό ρόλο για θέματα της Περιφερειακής Ενότητας, κυρίως περιβαλλοντικά και διαδημοτικά.
- Ισχυροποίηση των δύο βαθμών Αυτοδιοίκησης, με κατάργηση των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και μεταφορά όλων των σημερινών τους αρμοδιοτήτων στην αιρετή Περιφέρεια.
Η Αυτοδιοίκηση αποτελεί χώρο για τη βιώσιμη διαχείριση των τοπικών ζητημάτων και όχι απλό μηχανισμό κομματικής καταγραφής ή εκπροσώπησης τοπικών μικροσυμφερόντων απέναντι στο κράτος.
