Η επίπλαστη ευημερία και η κρίση του κυρίαρχου αναπτυξιακού προτύπου…
Η οικονομική και κοινωνική κατάσταση που ζούμε σήμερα, τόσο στην Ελλάδα όσο και στις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου, μπορεί να θεωρηθεί ως η δεύτερη φάση της διεθνούς συστημικής (καπιταλιστικής) κρίσης, που από χρηματοπιστωτική εξελίχθηκε σε κρίση δημόσιων ελλειμμάτων και χρέους, καθώς τα κράτη, αφού διέσωσαν τον τραπεζικό και χρηματοπιστωτικό τομέα αλλά και μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις από την χρεοκοπία μεταφέροντας το κόστος στους κρατικούς προϋπολογισμούς, είναι υποχρεωμένα να δανείζονται πλέον από αυτούς που διέσωσαν (τις τράπεζες) με αυξημένα επιτόκια καθώς οι “αγορές” επαναξιολογούν τους κινδύνους χρεοκοπίας των υπερχρεωμένων κρατών. Η περίπτωση της Ελλάδας, παρά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, εντάσσεται σε αυτό το γενικό πλαίσιο.
Όμως πιο ανησυχητικό φαινόμενο είναι ίσως, ότι παρά τη χρεοκοπία στην πράξη των νεοφιλελεύθερων πολιτικών σχεδόν μιας τριακονταετίας που οδήγησαν την παγκόσμια οικονομία στην παρούσα κρίση, στο επίπεδο της ιδεολογίας και της θεωρίας και τελικώς των οικονομικών πολιτικών, εξακολουθεί να κυριαρχεί κατά βάση το ίδιο μοντέλο, ενώ και οι κύριοι εκπρόσωποί των απόψεων αυτών εξακολουθούν να βρίσκονται σε θέσεις κλειδιά σε παγκόσμιους οργανισμούς αλλά και κυβερνήσεις κρατών σηματοδοτώντας και την επικυριαρχία των οικονομικών προτεραιοτήτων και συμφερόντων επί της πολιτικής και των πολιτικών. Το γεγονός αυτό δυστυχώς δεν προοιωνίζει θετικές εξελίξεις καθώς οι λύσεις που προτείνονται για την αντιμετώπιση των προβλημάτων – όπως φαίνεται και από τις προτάσεις και τα μέτρα που λαμβάνονται στην χώρα μας και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες- εγγράφονται σε αυτό το ιδεολογικό και πολιτικό πλαίσιο.
Το μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης που ακολουθήθηκε διεθνώς (ειδικά τα τελευταία τριάντα χρόνια) στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό στην αύξηση της κατανάλωσης μέσω της πιστωτικής επέκτασης, της υπερεκμετάλλευσης και υποβάθμισης του περιβάλλοντος και της απορρύθμισης των εργασιακών σχέσεων. Το νεοφιλελεύθερο αυτό μοντέλο είναι ασύμβατο με την οικολογική ισορροπία και τη βιωσιμότητα.
Στην Ελλάδα το πρότυπο ανάπτυξης αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αποδιάρθρωση του ασθενούς ούτως ή άλλως βιομηχανικού τομέα, τη σταδιακή υποβάθμιση της σημασίας της γεωργίας και την ανάδειξη ως κύριου αναπτυξιακού τομέα του μαζικού τουρισμού σε συνδυασμό με τις κατασκευές και την εμπορική εκμετάλλευση της γης (real estate).
Πρόκειται για ένα μοντέλο που εξαρτά τη χώρα πλήρως από τις εξωτερικές διακυμάνσεις της ζήτησης και καταστρέφει, νομοτελειακά σχεδόν, το περιβάλλον της χώρας. Η υδροβόρα κατά βάση γεωργία εξαντλεί τα υδάτινα αποθέματα της χώρας, ενώ ο τουρισμός σε συνδυασμό με τις κατασκευές και την εκμετάλλευση της γης οδηγεί στην καταστροφή τόσο των ακτών και των παραθαλάσσιων περιοχών όσο και μεγάλων περιαστικών δασικών περιοχών καθώς αποτελεί σταθερό κίνητρο, σε συνδυασμό με την έλλειψη ρυθμίσεων (βλ. δασικό κτηματολόγιο), για την καταστροφή των δασών και την καταπάτηση δημόσιων εκτάσεων. Παράλληλα η απόλυτη σχεδόν ενεργειακή εξάρτηση της χώρας από ορυκτά καύσιμα, η σκανδαλώδης εγκατάλειψη του σιδηροδρόμου και θεμελίωση των μεταφορών στη χρήση του αυτοκινήτου επιδεινώνουν επικίνδυνα την κατάσταση του περιβάλλοντος και της οικονομίας.
Είναι ένα οικονομικό μοντέλο που από την αρχή είχε ημερομηνία λήξης και η κρίση επιτάχυνε και σφράγισε οριστικά το αδιέξοδο τέλος του. Είναι απολύτως αναγκαίο και επείγον το μη βιώσιμο αυτό οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά μοντέλο, να αντικατασταθεί με ένα ριζικά διαφορετικό.
…..επιζητούν πράσινες πολιτικές απαντήσεις με εναλλακτικό πρότυπο οικονομίας…..
Επιδιώκουμε μια πράσινη πολιτική για τη διαμόρφωση ενός εναλλακτικού προτύπου οικονομίας και κοινωνίας, το οποίο έχει ως σκοπούς:
- Τη βιώσιμη ευημερία,
- Την κοινωνική δικαιοσύνη και συνοχή,
- Την αξιοπρεπή διαβίωση και την προσωπική-συλλογική εξέλιξη για όλους,
- Την κοινωνική δικαιοσύνη τη συλλογικότητα και την αλληλεγγύη,
- Την αποκέντρωση στην κατεύθυνση της τοπικοποίησης της οικονομίας και την μέγιστης δυνατής αυτάρκειας, αλλά και την αλληλεξάρτηση και την ισότιμη συνεργασία.
Επιδιώκουμε ριζικές αλλαγές στο σχεδιασμό και την υλοποίηση της οικονομικής πολιτικής, ώστε στο μέτρο του εφικτού, να διαμορφώσουμε σε μια προοπτική οικονομικά και ενεργειακά αυτοδύναμες περιφέρειες στη βάση οικολογικών ενοτήτων.
Επιδιώκουμε να αναπτύξουμε νέα πρότυπα ευημερίας που υπερβαίνουν τον καταναλωτισμό και προσδιορίζουν την ποιότητα ζωής με άλλα κριτήρια (περιβάλλον, δημοκρατία, ανθρώπινα δικαιώματα, συμμετοχικότητα, αλληλεγγύη, παιδεία, υγεία, πολιτισμό) και στηρίζονται στα συλλογικά αγαθά και όχι στην ατομική αγοραστική δύναμη.
Στην κατεύθυνση αυτή, προτείνουμε:
- Υποβολή Οικονομικού, Κοινωνικού και Περιβαλλοντικού Απολογισμού και Προγραμματισμού (ανά διετία), όπου να προσμετρώνται από κοινού οικονομικοί, κοινωνικοί και περιβαλλοντικοί στόχοι, ελλείμματα και αναγκαίες δράσεις, και
- Υιοθέτηση δεικτών βιωσιμότητας, που αποτυπώνουν πιο ολοκληρωμένα τα συνολικά αποτελέσματα της διακυβέρνησης μιας χώρας και όχι τη χρήση μόνο δεικτών οικονομικής μεγέθυνσης, όπως το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν.
….και κατάλληλες πολιτικές βιώσιμης ευημερίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο
Ωστόσο, η κρίση του ελληνικού προτύπου ανάπτυξης δεν είναι μια ελληνική ιδιαιτερότητα. Τουναντίον, αποτελεί αντανάκλαση της κρίσης συνολικά του κυρίαρχου αναπτυξιακού προτύπου που αγνοεί την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Η θεσμική και οικονομική ολοκλήρωση της χώρας μας στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ευρωζώνης, είναι ένα δεδομένο που δεν μπορεί να αγνοηθεί τόσο στην ανάλυση όσο και στην πολιτική πρόταση για την έξοδο από την κρίση.
Στο πλαίσιο αυτό, οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ και τα πράσινα κόμματα της Ευρώπης, προτείνουμε ένα Σύμφωνο Βιώσιμης Ευημερίας που περιλαμβάνει προτάσεις για Φορολογική σύγκλιση, ευρωπαϊκό προϋπολογισμό πολύ πιο φιλόδοξο, Ενσωμάτωση και κοινωνικών και περιβαλλοντικών δεικτών με οικονομική διάσταση Συνολικό πανευρωπαϊκό σχέδιο δράσης με κύριους στόχους τη δραστική αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους.
